Δικαιώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) δικηγόρος, ο οποίος βρέθηκε στο επίκεντρο ποινικής έρευνας. Οι αρμόδιες αρχές της χώρας του προχώρησαν στην κατάσχεση του κινητού του τηλεφώνου από το γραφείο του και αφού αντέγραψαν ολόκληρο το περιεχόμενό του το μετάφεραν προς εξέταση σε άλλο χώρο, χωρίς την παρουσία του ελεγχόμενου δικηγόρου και του εκπροσώπου του οικείου δικηγορικού συλλόγου. Ο δικηγόρος προσέφυγε στο ΕΔΔΑ το οποίο και τον δικαίωσε κρίνοντας πως η εθνική νομοθεσία δεν διέθετε τις κατάλληλες διαδικαστικές εγγυήσεις για την προστασία δεδομένων που καλύπτονται από το δικηγορικό -επαγγελματικό απόρρητο. Δείτε την περίληψη της απόφασης που εξέδωσε το ΕΔΔΑ στην υπόθεση Nezirić κατά Βοσνίας-Ερζεγοβίνης της 05.11.2024 (αρ. προσφ. 4088/21):
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αφού κατασχέθηκε το κινητό τηλέφωνο του δικηγόρου – προσφεύγοντος από το γραφείο του στο πλαίσιο ποινικής έρευνας εναντίον του, οι ανακριτικές αρχές αντέγραψαν ολόκληρο το περιεχόμενό του και το μετέφεραν και εξέτασαν σε άλλο χώρο, χωρίς την παρουσία του προσφεύγοντος και του εκπροσώπου του οικείου δικηγορικού συλλόγου.
Τα δεδομένα του κινητού τηλεφώνου ανακτήθηκαν και στη συνέχεια εξετάστηκαν χωρίς δικαστική εποπτεία και με απουσία του κατηγορουμένου δικηγόρου και εκπροσώπου του δικηγορικού συλλόγου που ανήκε.
Κατά το Δικαστήριο του Στρασβούργου η διενέργεια στοχευμένων ερευνών δεν ήταν υποχρεωτική βάσει της εθνικής νομοθεσίας. Στην περίπτωση του προσφεύγοντος, ο εισαγγελέας είχε ζητήσει προφορικά από τους ανακριτικούς υπαλλήλους να εξετάσουν ενδελεχώς τα αντιγραφέντα περιεχόμενα του τηλεφώνου, χρησιμοποιώντας τους αριθμούς τηλεφώνου των άλλων υπόπτων ως παραμέτρους αναζήτησης. Τελικά, προσκομίστηκε από την εισαγγελία στο δικαστήριο ολόκληρο το αντιγραφέν περιεχόμενο του τηλεφώνου ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη και όχι επεξεργασμένα δεδομένα, που αφορούσαν την συγκεκριμένη υπόθεση στην οποία ο προσφεύγων ήταν κατηγορούμενος.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η εθνική νομοθεσία δεν διέθετε τις κατάλληλες διαδικαστικές εγγυήσεις για την προστασία δεδομένων που καλύπτονται από το δικηγορικό απόρρητο και διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της αλληλογραφίας (άρθρο 8).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Sanel Nezirić, είναι υπήκοος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, ο οποίος γεννήθηκε το 1976 και ζει στο Σεράγεβο. Είναι δικηγόρος. Το 2018 κινήθηκε ποινική έρευνα κατά του προσφεύγοντος. Κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση και κατάχρηση εξουσίας. Οι ανακριτικές αρχές επέτρεψαν την κατάσχεση και εξέταση των εγγράφων του κινητού τηλεφώνου του. Τα δικαστήρια επικύρωσαν την απόφαση αυτή κατόπιν έφεσης.
Το τηλέφωνο του προσφεύγοντος κατασχέθηκε στο γραφείο του και το εξωτερικό του εξετάστηκε παρουσία μέλους του δικηγορικού συλλόγου του Σαράγεβο. Ένας εμπειρογνώμονας αντέγραψε ολόκληρο το περιεχόμενο του τηλεφώνου σε ένα DVD και στη συνέχεια δύο ανακριτικοί υπάλληλοι – κατόπιν αιτήματος της εισαγγελίας – εξέτασαν τα δεδομένα αυτά, χρησιμοποιώντας τους αριθμούς τηλεφώνου των άλλων υπόπτων στην υπόθεση ως παραμέτρους αναζήτησης.
Ωστόσο, ολόκληρο το περιεχόμενο του τηλεφώνου υποβλήθηκε αργότερα ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη. Ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε για αυτό, και το δικαστήριο διέταξε τον εισαγγελέα να φιλτράρει τα αποδεικτικά στοιχεία ώστε να αποκαλυφθούν μόνο επικοινωνίες που σχετίζονται με την ποινική διαδικασία. Η ποινική διαδικασία στην υπόθεση του προσφεύγοντος βρίσκεται μέχρι την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης ακόμη σε εκκρεμότητα.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Κατ’ αρχήν δεν αμφισβητήθηκε ότι η κατάσχεση και εξέταση του κινητού τηλεφώνου του προσφεύγοντος αποτελούσε παρέμβαση στο δικαίωμά του για σεβασμό της αλληλογραφίας. Η παρέμβαση αυτή είχε νομική βάση στο εθνικό δίκαιο, δηλαδή τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και το δικηγορικό κώδικα. Το Δικαστήριο επανέλαβε τη σημασία της προστασίας του απορρήτου της επικοινωνίας μεταξύ δικηγόρων και πελατών τους και του δικηγορικού απορρήτου. Σημείωσε ότι υπήρχαν διαδικαστικές εγγυήσεις που ισχύουν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη γενικά για τις έρευνες και τις κατασχέσεις και συγκεκριμένα στο πλαίσιο της έρευνας στο γραφείο ενός δικηγόρου.
Ωστόσο, το ΕΔΔΑ ανησύχησε για το πρακτικό πλαίσιο προστασίας του δικηγορικού και επαγγελματικού απορρήτου σε περιπτώσεις όπως αυτή του προσφεύγοντος. Ειδικότερα, η πραγματική εξέταση του τηλεφώνου του – αφού είχε αντιγραφεί ολόκληρο το περιεχόμενο και μεταφέρθηκε – δεν είχε πραγματοποιηθεί στον τόπο της έρευνας. Ούτε ο προσφεύγων ούτε κάποιο μέλος του δικηγορικού συλλόγου είχαν παραστεί κατά την εξέταση, και ο νόμος δεν προέβλεπε μια τέτοια δυνατότητα.
Ομοίως, η διενέργεια στοχευμένων ερευνών δεν ήταν υποχρεωτική βάσει της εθνικής νομοθεσίας. Στην περίπτωση του προσφεύγοντος, ήταν ο εισαγγελέας που είχε ζητήσει προφορικά από τους ανακριτικούς υπαλλήλους να εξετάσουν ενδελεχώς τα αντιγραφέντα περιεχόμενα του τηλεφώνου, χρησιμοποιώντας τους αριθμούς τηλεφώνου των άλλων υπόπτων ως παραμέτρους αναζήτησης. Τελικά, ολόκληρο το αντιγραφέν περιεχόμενο του τηλεφώνου του υποβλήθηκε ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη.
Κατά το Στρασβούργο, η εθνική νομοθεσία δεν διέθετε τις κατάλληλες διαδικαστικές εγγυήσεις για την προστασία δεδομένων που καλύπτονται από το δικηγορικό -επαγγελματικό απόρρητο και διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41)
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έπρεπε να καταβάλει στον προσφεύγοντα 1.970 ευρώ για έξοδα και δαπάνες, αλλά ότι δεν επιδίκασε αποζημίωση για ηθική βλάβη.
Πηγή: www.echrcaselaw.com/